Wat is mindfulness
Mindfulness- of aandachttraining heet in het Engels voluit ‘Mindfulness Based Stress Reduction’ (MBSR). Letterlijk vertaald betekent dit: stressreductie op basis van het trainen van aandacht. Dat is dan ook wat in een mindfulness-cursus gebeurt: het trainen van de geest, het oefenen van aandacht. De deelnemers oefenen om aandachtig aanwezig te zijn bij dit moment, bij het NU, in plaats van steeds meegesleept te worden door gedachten over het verleden of te piekeren over de toekomst. Er worden in de cursus meditatie-, yoga- en bewustzijnsoefeningen aangereikt waarmee de deelnemers hun aandacht kunnen trainen, en zij een vriendelijke, milde houding naar zichzelf en naar anderen kunnen ontwikkelen. Ook leren zij om hun eigen gedachten en gevoelens te beschouwen als mentale gebeurtenissen die niet blijvend zijn, die – als het ware – als wolken aan de lucht vanzelf weer voorbij drijven.
Is mindfulness zweverig? Oordeel zelf!
Heel mooi en bondig is deze definitie uit het interview dat ik maakte met mindfulness-grondlegger Jon Kabat-Zinn:
,,Het gaat erom het leven te leven alsof ieder moment er werkelijk toe doet. Op die manier wordt mindfulness betekenisvol voor de kwaliteit van ons bestaan. We gaan zo snel in deze tijd, we zijn zoveel aan het doen dat het steeds moeilijker wordt om gewoon te zijn. Mindfulness cultiveert het zijn, en dat is als een zuurstoftoevoer naar ons hart. Mensen snakken daar meer dan ooit naar. Dit geeft niet slechts wat leuke franje aan het leven, dit gaat over het ontwikkelen van aandacht en over bewuster leven, waarbij je trouw blijft aan jezelf en aan je waarden. Daarmee dien je je eigen welzijn, dat van je dierbaren en van de hele samenleving.”
De kenmerken
-
Mindfulness is als methode buitengewoon praktisch en toepasbaar in het dagelijks leven.
-
Mensen met (werk)stress worden zich bewust hoe de stress hen beïnvloedt. Zij leren vaardiger met stress om te gaan, en tijdig te stoppen met ‘doen, doen, doen’.
-
Mensen met gezondheidsklachten leren beter omgaan met de ‘weersomstandigheden’ in hun leven; zich daar niet langer tegen te verzetten of al te veel over te piekeren.
-
Mensen met depressieve klachten of angsten leren meer ‘in het moment’ te zijn. Zij slagen er daardoor vaak in om hun klachten adequater te hanteren.
-
Voor veel cursisten geldt dit laatste als een openbaring: meer ‘in het moment’ zijn, in het ‘nu’ leven, in plaats van almaar te tobben over het verleden of te piekeren over de toekomst. Dankzij mindfulness ervaren de deelnemers dat het ‘nu’ het enige is dat echt telt.
Achtergronden van mindfulness
De grondlegger van de mindfulnesstraining is de bekende Amerikaanse microbioloog Jon Kabat-Zinn, die vanaf 1979 de acht-weekse training ontwikkelde, verder uitbouwde en inmiddels in vele landen verspreidde. Zijn protocol wordt in het Centrum voor Mindfulness Leiden zorgvuldig gevolgd. Het gehele interview van mij met Jon Kabat-Zinn is te lezen op de pagina In de media.
De echte wortels van mindfulness zijn al eeuwenoud. Mindfulness is afgeleid van Vipassana meditatie, wat betekent: ‘inzicht krijgen’ of ‘de dingen zien zoals ze werkelijk zijn’. Vipassana is volgens de overlevering de oudste meditatievorm die door de Boeddha werd onderwezen; het is echter helemaal niet nodig boeddhist te zijn om deze meditatie te leren.
Kabat-Zinn haalde mindfulness uit de religieuze context en maakte de meditatietechniek toegankelijk en toepasbaar voor mensen met bijvoorbeeld chronische ziekten en pijn. Inmiddels wordt mindfulness op grote schaal aangeboden aan deze doelgroepen, en ook aan – onder anderen – mensen met somberheid, stress, piekerklachten en (hoog)gevoeligheid. Zij, en eigenlijk iedereen, kunnen leren om een zorgvuldige waarnemer te worden van hun eigen innerlijk: om met wat afstand te kunnen observeren hoe gedachten, emoties en lichaamssensaties komen en ook - als vanzelf - weer gaan.
Is mindfulness passend voor jou?
Soms moet je concluderen dat oude oplossingen niet meer werken. Je piekert hoe je dan wel van je klachten kunt afkomen. Je woekert met het pakketje energie dat je voor een dag hebt. Je betaalt keer op keer een prijs als je te ver bent gegaan. Er zijn nieuwe oplossingen nodig, oplossingen die op lange termijn jouw gezondheid en welbevinden ondersteunen. Het wordt kortom tijd dat je iets voor jezelf gaat doen; voor jezelf gaat kiezen. Ook als je weinig klachten hebt is voor jezelf zorgen en met aandacht leven belangrijk!
Kies je voor aandachttraining, dan kies je een effectieve methode die jou tools en handvatten geeft om met alle mogelijke ‘weersomstandigheden’ in het leven om te gaan: of het nu stormt, zonnig is of mistig en somber. Je kiest voor een cursus of training, nadrukkelijk niet voor een therapie. Over (problemen uit) het verleden zal het niet tot nauwelijks gaan: het gaat over het NU, en hoe we daar met meer aandacht bij kunnen zijn. Die aandacht trainen we gezamenlijk; de ervaringen van de andere cursisten kunnen daarbij veel steun en herkenning geven.
Hoewel mindfulness vaak nog 'zweverig' gevonden wordt, is het dat niet - integendeel. Het is een heel praktische training van je geest, je zult merken dat ook jij je geest en je aandacht eigenlijk net zo goed kunt trainen als je lichaam en je conditie. En dat kan je veel opleveren: meer rust, meer aandacht en focus, minder stress, meer acceptatie. Dit wordt ook keer op keer aangetoond door de wetenschap! Uit onderzoek blijkt dat mensen die hebben deelgenomen aan een mindfulnesstraining een significante afname melden van lichamelijke en psychische klachten, effectiever kunnen omgaan met stressvolle gebeurtenissen, zich beter kunnen ontspannen en een grotere kwaliteit van leven ervaren.
Oefenen met audiobestanden
Iedere deelnemer aan de mindfulnesstraining krijgt een cursusboek, plus vier audiobestanden met oefeningen voor thuis. Deze zijn door Eveline Brandt zelf ingesproken met milde yoga oefeningen, een oefening in meditatie en een bodyscan. Deelnemers die deze oefeningen dagelijks tot regelmatig doen, merken het effect daarvan: zij trainen daarmee hun aandacht en worden in het dagelijks leven alerter en aandachtiger. In de cursus krijgen deelnemers begeleiding en feedback over hun ervaringen en over het oefenen thuis. De uitwisseling en het gezamenlijk oefenen in de trainingsgroep ervaren mensen vaak als zeer ondersteunend.