Vorige week begon mijn vervolgcursus Mindfulness en zelfcompassie, en natuurlijk was een eerste, belangrijke vraag in die bijeenkomst: wat ís zelfcompassie? Daar bestaan allerlei mooie omschrijvingen en definities van, maar ieders persoonlijke antwoord kwam (soms pijnlijk) duidelijk naar voren in de eerste schrijfoefening. Twaalf deelnemers zaten klaar met pen en papier om mijn vraag te beantwoorden: ‘Een vriend van je heeft een probleem, heeft een fout gemaakt, een conflict gehad of een andere vorm van tegenslag. Wat zeg je tegen deze goede vriend of vriendin, en welke toon gebruik je?’ De pennen gingen druk over het papier, en na een kort moment van pauze volgde de tweede vraag: ‘Nu heb je zelf een probleem, je hebt een fout gemaakt, een conflict gehad… Wat zeg je tegen jezelf, en op welke toon?’ Weer schreef iedereen op welke woorden nu zoal boven kwamen; een enkeling zat het hoofd te schudden of keek wat vertwijfeld naar het resultaat.
De confronterende maar niet onverwachte uitkomst was dat we – ja: we, want dit geldt ongeveer voor ons allemaal – veel vriendelijker, mededogender en liefdevoller aanwezig kunnen zijn bij de ellende van een goede vriend(in) dan bij onze eigen tegenspoed.
We zijn streng, veroordelend, kritisch tegen onszelf. We denken dat dat helpt, (‘de zweep erover’), maar dat doet het niet. We denken dat we soft worden als we meer zelfcompassie gaan ontwikkelen, maar dat worden we niet. Er is namelijk veel moed voor nodig om echt met compassie naar jezelf te gaan kijken, want dat betekent óók dat je je eigen pijn en fouten helemaal toelaat, doorvoelt en ervan leert. Je drukt je fouten en tekortkomingen niet weg, maar je drukt jezelf vervolgens ook niet naar beneden. Met opmerkzaamheid erken je dat er iets niet goed ging, en dat je jezelf daarvoor met mededogen mag bejegenen.
Moed is daarvoor nodig, en zachtheid. Zachtmoedigheid. Daarmee gaan we de komende maanden oefenen, in deze cursus, waarbij ik zelf veel zal méé oefenen. Want ook mijn innerlijke criticus heeft nog altijd flink veel praatjes….
